100 LAT PRAW DZIECKA w POLSCE
„Nie ma dzieci są ludzie”– Janusz Korczak
Do czasów nowożytnych, dzieci uznawano za własność dorosłych. W miarę rozwoju nauki, przemian społecznych zaczęły powstawać coraz liczniejsze inicjatywy na rzecz najmłodszych o charakterze przedsięwzięć edukacyjno-filantropijnych. Pod koniec XIX wieku działania społeczne przeszły do zorganizowanych działań na rzecz zapewnienia ochrony prawnej dzieci przez państwo. W 1920r. powołano Międzynarodowy Związek Pomocy Dzieciom (UISE) z siedzibą w Genewie. Początkowo gromadził on fundusze na rzecz pomocy dzieciom– ofiarom wojny, stopniowo podejmując starania w celu międzynarodowego uregulowania prawnego ochrony dzieci. W 1924r., dzięki jego staraniom, Zgromadzenie Ogólne Ligi Narodów (nieistniejąca już organizacja międzynarodowa powstała z inicjatywy prezydenta Stanów Zjednoczonych) przyjęło Deklarację Praw Dziecka.
Za pionierów walki o rozwój praw dzieci w Polsce uznaje się nauczycielkę, dziennikarkę i pisarkę Stefanię Sempołowską oraz lekarza i pedagoga Janusza Korczaka/ Henryka Goldszmita. Ich postulaty o prawo dzieci do nauki oraz poszanowanie najmłodszych na równi z dorosłymi są podstawą istniejących obecnie praw dziecka, ponieważ prawa dziecka to prawa człowieka i wynikają one z godności osobowej oraz niepowtarzalności dziecka jako człowieka.
W 1928 roku rząd Polski przystąpił do Międzynarodowego Stowarzyszenia Opieki nad Dzieckiem. Po Drugiej Wojnie Światowej, w 1946 roku ONZ (Organizacja Narodów Zjednoczonych) powołał do życia UNICEF (Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci- Organizacja humanitarna i rozwojowa będąca częścią ONZ, której celem jest niesie pomocy dzieciom oraz ich matkom w krajach rozwijających się) oraz UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization- Organizacja wyspecjalizowana ONZ, której podstawowym celem jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki, a także wzbudzanie szacunku dla praw człowieka, bez względu na kolor skóry, status społeczny i religię). Pomysłodawcą utworzenia UNICEF był Polak, bakteriolog oraz działacz społeczny dr Ludwik Rajchman. W 1978 roku polska delegacja rządowa przedstawiła w ONZ propozycję projektu Konwencji o Prawach Dziecka. Dokument został przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20.11.1989r. Konwencja Praw Dziecka to pierwsza umowa międzynarodowa, która zawiera szeroki katalog praw dziecka- zawiera zapisy dotyczące praw i wolności osobistych dziecka.
W roku 1997 została uchwalona Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, w której artykuł 72 informuje:
- Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.
2. Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych.
3. W toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka.
4. Ustawa określa kompetencje i sposób powoływania Rzecznika Praw Dziecka.
W 2000r. po raz pierwszy został w Polsce obsadzony urząd Rzecznika Praw Dziecka- osoby podejmującej działania na rzecz zapewnienia dziecku pełnego i harmonijnego rozwoju, z poszanowaniem jego godności i podmiotowości (art. 3 ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka). Wypełnienie tych zadań wymaga ochrony dziecka przed wszelkimi przejawami przemocy, okrucieństwa, wyzysku, a także przed demoralizacją, zaniedbaniem i innymi formami niewłaściwego traktowania.
W 2004 roku Polska stała się członkiem Unii Europejskiej, związku państw europejskich, który we wszystkich działaniach wewnętrznych i zewnętrznych stawia sobie m.in. za cel promowanie i ochronę praw dziecka.
Prawa Dziecka według Konwencji Praw Dziecka:
Prawa cywilne
- prawo do życia i rozwoju,
- prawo do tożsamości (nazwisko, imię, obywatelstwo, wiedza o własnym pochodzeniu),
- prawo do wolności, godności, szacunku, nietykalności osobistej,
- prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania,
- prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dziecka dotyczących, w postępowaniu administracyjnymi sądowym,
- prawo do wychowywania w rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku rozłączenia z nimi,
- prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej,
- prawo nierekrutowania do wojska poniżej 15. roku życia.
Prawa socjalne
- prawo do odpowiedniego standardu życia,
- prawo do ochrony zdrowia,
- prawo do zabezpieczenia socjalnego,
- prawo do wypoczynku i czasu wolnego.
Prawa kulturalne
- prawo do nauki(bezpłatnej i obowiązkowej w zakresie szkoły podstawowej),
- prawo do korzystania z dóbr kultury,
- prawo do informacji,
- prawo do znajomości swoich praw.
Prawa polityczne
- prawo stowarzyszania się i zgromadzeń w celach pokojowych.
Materiał przygotowała Maja Przyborska- Olech.
W materiale wykorzystano informacje ze strony Rzecznika Praw Dziecka oraz Wikipedii.